Een veeleisende patiënt. Een familielid die jou uitscheldt. Bij je werk in de huisartsenpraktijk, -post of gezondheidscentrum lopen de emoties wel eens op, maar soms gaat een patiënt (of familie daarvan) echt over de grens. Waar ligt die grens eigenlijk? Het is lastig om daar een algemeen geldende regel over te geven. De situatie is overal in de huisartsenzorg anders. Daarom is het goed als je in jouw team het gesprek aangaat over de vragen: wat kun je nog accepteren van mensen – en wanneer gaan ze echt te ver?

Bekijk de video en ga daarna praktisch aan de slag met je team. Bereid je om te beginnen voor met het Persoonlijk Paspoort. Daarna leg je samen met je collega’s een aantal afspraken vast aan de hand van het Team Paspoort. Het resultaat is dat je samen sterker komt te staan. Mogelijk ontdek je nu al aanknopingspunten om je werk veiliger te maken – en een incident voorkomen. Mocht dat toch gebeuren, dan ben je beter voorbereid en reageer je adequater. Ook weet je welke actie je vervolgens het beste kunt ondernemen, zoals opvang van het slachtoffer, aangifte doen, melden en nabespreken.

Breng de risico’s in kaart 

Agressie is tot op zekere hoogte voorspelbaar. Om het – zoveel mogelijk – te kunnen voorkomen moet je weten waar mogelijke knelpunten zitten. 

Waar en in welke situaties kun je met agressie te maken krijgen? En waar kun je agressie voorkomen? Dat inzicht helpt om gericht voorzorgsmaatregelen te nemen. 
 

Tools

Deze tools kunnen je helpen: 

Maak afspraken en hanteer huisregels

Wat vind je aanvaardbaar gedrag en wat niet? Wat kan nog en wat gaat nét over een grens? 
De meningen daarover kunnen per huisartsenpraktijk, huisartsenpost of gezondheidscentrum en zelfs individueel verschillen. Het is belangrijk je normen en waarden met elkaar te bespreken en gezamenlijk vast te stellen wat acceptabel en gewenst gedrag is. Leg dat vast in huisregels en hang die goed zichtbaar op in de huisartsenpraktijk of -post. Zo is er duidelijkheid voor medewerker én cliënt. Maak ook goede afspraken met politie en gemeente over wat er moet gebeuren als er onverhoopt een incident is. Alle partijen kunnen dan snel en effectief optreden. 

Tools

Deze tools kunnen je helpen: 

Voorbeelden van huisregels: 

Tips voor het maken van afspraken met gemeente en politie: 

Training

Hoe kun je goed leren omgaan met ongewenst gedrag? De vereiste vaardigheden moet je ontwikkelen en oefenen. Dat helpt vaak bij het voorkomen van agressie. Mocht de situatie alsnog escaleren, dan weet je in ieder geval duidelijke grenzen te stellen. Daarom is training belangrijk in het veiligheidsbeleid van de huisartsenpraktijk, huisartsenpost of gezondheidscentrum. De SSFH-Partners geven trainingen over veilig werken.

Trainingen SSFH-partners 

De SSFH-partners LHV, NVvPO en NVDA bieden via hun academies trainingen aan over veilig werken: 

  • De training ‘Geen agressie in mijn praktijk’ van LHV. In deze training wordt ingegaan op het herkennen van verschillende vormen van geweld, het effectief reageren op geweld en de collegiale opvang na incidenten. Lees meer over deze training. 
  • Het vervolg op ‘Geen agressie in mijn praktijk’ is de training ‘Patiëntbejegening' van de LHV. De training bereidt het gehele huisartsenteam voor hoe handelen in ongewenst situatie en hoe je deze kan voorkomen. Lees hier meer over deze training. Lees meer over deze training
  • De NVvPO kent diverse trainingen m.b.t. de aanpak van agressie. Zie hiervoor: https://www.nvvpo.nl/scholingen/bij-en-nascholing-e-learning 

Een trainingsbureau te kiezen: 

Trainen van medewerkers is een essentieel onderdeel van het voorkomen van agressie en geweld. Tijdens de training leren zij te de-escaleren en te voorkomen. Juist door de verschillende vormen van agressie snel te (h)erkennen kan escalatie en erger leed worden voorkomen. Let bij de keuze van trainingsbureau erop dat het bureau ervaring heeft met de zorg. Ga ook vooraf het gesprek aan met het bureau. Zo weet je zeker dat er een klik is tussen jouw team en het trainingsbureau. Ten behoeve van de aanpak van telefonische agressie is een flyer gemaakt waarin je geadviseerd wordt hoe hier mee om te gaan. 

Vertrouwenspersoon via SSFH

Medewerkers binnen de huisartsenzorg kunnen op hun werk geconfronteerd worden met agressie-incidenten, ongewenst gedrag en problemen in de samenwerking of conflicten. Omdat niet iedere huisartsenpraktijk, huisartsenpost of zorggroep een vertrouwenspersoon heeft, heeft SSFH vanaf mei 2017 voor deze organisaties een vertrouwenspersoon beschikbaar. 

Werkbeschrijving 

De vertrouwenspersoon van SSFH is Anita Kuijpers. Zij is te bereiken via a.kuijpers@gimd.nl of 06-38946296.

Om de toegang tot de vertrouwenspersoon te vereenvoudigen, heeft SSFH besloten dat tot nader order alle kosten voor rekening van SSFH komen.

Meer informatie over de vertrouwenspersoon vind je op deze pagina of ga naar https://www.gimd.nl/vertrouwenspersoon/

Wat ik doe na een agressie-incident?

Na een agressie-incident kun je verschillende acties ondernemen. Voor slachtoffer en werkgever, maar ook richting de dader is het belangrijk om aangifte te doen. Daarmee wordt voor alle partijen een duidelijke grens gesteld: tot hier en niet verder. Richting de dader zijn ook andere acties mogelijk. Je kunt bijvoorbeeld de behandelingsovereenkomst opzeggen en in veel gevallen kun je de schade op de dader verhalen. Een incident kan ook duidelijk maken dat de voorzorgsmaatregelen in de praktijk moeten worden aangepast. Veiligheidsbeleid is een proces. 

Hieronder tref je voorbeelden, tips en tools. Die kun je als werkgever of medewerker in de huisartsenpraktijk toepassen. 

Intern melden en registreren 

Wat wordt bedoeld met melden en wat is het verschil met registreren? Welke gegevens moet ik eigenlijk melden? 

In de handreiking treft je een uitleg en een voorbeeld.
 

Agressie-incident melden | landelijk | anoniem 

Ook op landelijk niveau is het belangrijk om inzicht te krijgen in de aard en omvang van agressie-incidenten. Via het formulier kun je een incident anoniem melden. Op basis van deze landelijke cijfers gaat SSFH activiteiten ontwikkelen om agressie en geweld in de huisartsenzorg (verder) terug te dringen. 

Doe aangifte en onderneem actie naar de dader 

Voor aangifte te doen, geef je een duidelijk signaal: onacceptabel gedrag tolereren we niet. Veel slachtoffers vinden aangifte doen eng, bijvoorbeeld omdat ze bang zijn voor de reactie van de dader, maar aangifte doen kan ook anoniem. 

Daarnaast kun je de dader de bijvoorbeeld toegang tot het pand ontzeggen. Dit lijkt op gespannen voet te staan met je plicht om medische zorg te verlenen, maar het is onder bepaalde omstandigheden wel degelijk mogelijk. 

Informatie over en handvatten voor aangifte doen: 

Verbeter de voorzorgsmaatregelen
Nadat een incident heeft plaatsgevonden, is het goed weer eens stil te staan bij het veiligheidsbeleid van de huisartsenorganisatie. Voldoen de afspraken en maatregelen nog? Moet een onderwerp nog eens worden besproken in het teamoverleg? 

Vang het slachtoffer goed op 
Een incident heeft impact. Wie heeft meegemaakt dat een patiënt (of familie daarvan) over de grens ging –gepaard met agressie of zelfs geweld – kan daar allerlei klachten aan overhouden. Je bent dan bijvoorbeeld minder geconcentreerd, je doet je werk niet zo onbevangen als voorheen of moet je zelfs ziek melden. 
Goede opvang na een incident is belangrijk. Daarmee kun je de negatieve gevolgen beperken of zelfs voorkomen. Als leidinggevende, vertrouwenspersoon of collega kun je praktische ondersteuning bieden. 

Handvatten voor opvang en nazorg aan het slachtoffer: 
•    Handreiking Schokkende gebeurtenissen
•    Online workshop over het helpen van slachtoffers 
•    Webinar over nazorg slachtoffers

Organisaties die ondersteunen bij opvang en nazorg: 
•    IVP, expert bij schokkende gebeurtenissen
•    Slachtofferhulporganisatie DOEN 

Actie naar de dader 
Wanneer mag een arts de behandelingsovereenkomst opzeggen? Wanneer kan de arts de patiënt waarschuwen voor zijn agressieve gedrag en hoe gaat dat in zijn werk? Zijn er ook voorbeeldbrieven? In de handreiking Beleid voor waarschuwing en toegangsontzegging staat deze problematiek beschreven en een link naar de richtlijnen van de KNMG.  

Verhaal de schade 
Als iemand bij een incident schade heeft veroorzaakt, kun je die verhalen op de dader. Welke mogelijkheden heb je daarvoor? 

Handreiking Aanpak pesten huisartsenzorg

Net als in andere (zorg)branches in onze maatschappij wordt ook in de huisartsenzorg gepest. Slachtoffers kunnen hier flink last van hebben en er letterlijk ziek van worden. Soms veranderen ze van werkgever of verlaten ze zelfs de (huisartsen)zorg. SSFH heeft voor werkgevers de handreiking Aanpak pesten huisartsenzorg  samengesteld. In deze handreiking staat beschreven wat je samen met je medewerkers aan het pestgedrag binnen jouw huisartsenorganisatie kunt doen. De handreiking is minder geschikt om te verspreiden onder al je medewerkers. De bijbehorende infographics kunnen gebruikt worden om het beleid intern te verduidelijken. 

Blijf op de hoogte.
Abonneer nu op onze nieuwsbrief.